Θεραπεία σε δόσεις: 10 δόση (ή αλλιώς, Στοίχημα ή Καβάφης;)

Όταν στα πλαίσια της ψυχοθεραπείας κάποιος ρωτάται αν είναι πρόθυμος η απάντηση που συνήθως παίρνουμε είναι «θα προσπαθήσω». Αυτό είναι ένα σίγουρο σημάδι ότι κάποιος είναι μόνο κατά το ήμισυ πρόθυμος.

Το πρόβλημα με το «προσπαθώ» είναι ότι συνεπάγεται πάντοτε μια αξιολόγηση και δηλώνει ότι θα «ζυγιάσω την κατάσταση» και «θα δω εάν». Προθυμία όμως είναι το ακριβώς αντίθετο της αξιολόγησης και της υπό όρους δράσης.

Κάτι άλλο που επίσης υποδηλώνεται με το «προσπαθώ» είναι ότι κάτι «χρειάζεται μεγάλη προσπάθεια». Η προθυμία όμως εξ ορισμού δεν έχει να κάνει σε τίποτα με την προσπάθεια. Προθυμία είναι να απαντάμε με ένα «ναι» στην παρούσα εμπειρία μας και δεν είναι σε καμία περίπτωση θέμα προσπάθειας.

Στα πλαίσια της ψυχοθεραπείας λοιπόν πολλοί απαντούν με ένα «ναι» στο ερώτημα περί προθυμίας αλλά συνήθως δεν το εννοούν πραγματικά και έτσι ξεγελούν απλά τον εαυτό τους. Το σημάδι της απροθυμίας τους είναι το ότι μετά το «ναι» βάζουν την λέξη «αν».

Είναι ενδιαφέρον όμως να δούμε τι συμβαίνει όταν βάζουμε αυτά τα «αν». Φανταστείτε λοιπόν ότι έχουμε βάλει κανόνα στα παιδιά μας ότι δεν έχει τηλεόραση αν δεν γίνουν τα μαθήματα. Το παιδάκι αρχίζει να φωνάζει επίμονα και σας κατηγορεί. Υποθέστε λοιπόν τώρα ότι σκεφτόμαστε το εξής: «Είμαι πρόθυμος να ανεχτώ τα νεύρα του χωρίς να υποχωρήσω…αν δεν αρχίζει να με κατηγορεί».

Ας υποθέσουμε τώρα ότι το μυαλό μας ήταν σαν ένα ανοιχτό βιβλίο και ότι το παιδί μας μπορούσε να διαβάσει τις σκέψεις μας σαν να τις είχαμε πει φωναχτά. Μαντέψτε τι θα γινόταν! Το παιδάκι φυσικά θα άρχιζε να μας κατηγορεί από την πρώτη στιγμή μιας που θα γνώριζε το «κουμπί» μας!

Έτσι λοιπόν κατά τον ίδιο ακριβώς τρόπο το να κάνουμε «συμφωνίες» με τις σκέψεις, τα συναισθήματα μας κτλ., δεν φέρνει αποτελέσματα γιατί το μυαλό μας γνωρίζει πολύ καλά τους όρους που του βάζουμε και έτσι μας διαβάζει σαν ανοιχτό βιβλίο με τον τρόπο που έκανε το παιδάκι στην παραπάνω παρομοίωση.

Αν λοιπόν πούμε ότι είμαστε πρόθυμοι να νιώσουμε άγχος λέγοντας: «ναι, αν το άγχος μου δεν ξεπεράσει το 6 σε μια κλίμακα από 1 έως 10» τότε μαντέψτε πόσο ψηλά θα πάει το άγχος μας!!!

Τώρα, αν μπορέσουμε να κατανοήσουμε την παρακάτω λεπτή διάκριση θα έχουμε κάνει πράγματι ένα τεράστιο βήμα. Σύμφωνα με το μυαλό μας το περιεχόμενο του πόνου μας είναι η αιτία του ότι υποφέρουμε. Έτσι μπορούμε να μετρήσουμε το πόσο υποφέρουμε με βάση το πόσο μεγάλος είναι ο πόνος μας.

Για κάποιον που υποφέρει από άγχος, για παράδειγμα, μια «καλή ημέρα» είναι μια ημέρα με λιγότερο άγχος. Προθυμία όμως σημαίνει ότι παρατάμε κατά μέρος αυτές τις μετρήσεις. Το ότι υποφέρω δεν είναι συνώνυμο πλέον με το περιεχόμενο του πόνου μου. Αντίθετα γίνεται συνώνυμο με την αναβολή που έχουμε βάλει στην ζωή μας προκειμένου να νικήσουμε τον αγώνα μέσα στον οποίο έχουμε εμπλακεί, με άλλα λόγια τον αγώνα μας να μειώσουμε το άγχος μας, να νιώσουμε καλύτερα, να θεραπευτούμε!

Όταν απαντούμε πραγματικά με ένα «ναι» στο ερώτημα περί προθυμίας τότε έχουμε πλέον να κάνουμε με ένα τελείως διαφορετικό παιχνίδι και τα παλιά μέτρα και σταθμά όπως «πόσο αγχωμένος ή πόσο μελαγχολικός είμαι» παύουν πλέον να είναι σχετικά.

Προθυμία σημαίνει στην ουσία ότι μετακινούμε την προσοχή μας από το περιεχόμενο του πόνου μας στο περιεχόμενο της ζωής μας. Για να χρησιμοποιήσουμε και μια μεταφορά πολύ επίκαιρη στις μέρες μας, είναι σαν κάποιος ο οποίος έχανε το ένα παιχνίδι μετά το άλλο στο στοίχημα και ξαφνικά εκεί που κάθεται στο προποτζίδικο της γειτονίας έτοιμος με το στυλό στο χέρι να παίξει το επόμενο στοίχημα αντί αυτού κάθεται και γράφει ένα ποίημα!

Ερωτήσεις του τύπου, «πόσο πάει το τάδε στοίχημα;», «κερδίζω ή χάνω;» κτλ., παύουν πλέον να είναι σχετικές. Προθυμία λοιπόν είναι να λέμε «ναι» στην ζωή έτσι όπως την θέλουμε και έτσι όπως μας εκφράζει.

Προθυμία είναι επικέντρωση της προσοχής μας σε αυτό που θέλουμε να κάνουμε και σε αυτό που θέλουμε να είμαστε και όχι σε αυτό που θέλουμε να αποφύγουμε στην ζωή. Αυτό σημαίνει μια συνολικότερη θεώρηση της ζωής μας, μια φιλοσοφία ζωής και όχι σπασμωδικές κινήσεις και λήψεις μέτρων και ημιμέτρων που ούτε το μυαλό μας το ίδιο δεν μπορούν να πείσουν!   

Το άρθρο δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα Πατρίδα της Κομοτηνής στις 7 Ιουλίου 2011.