Δημιουργικότητα σε δόσεις: 1η δόση (ή αλλιώς, ο Νταλί, η διαφήμιση παγωτού και οι κόκκινες φράουλες)

Ο διάσημος σουρεαλιστής ζωγράφος Σαλβαντόρ Νταλί μερικές φορές χρησιμοποιούσε μια πολύ ασυνήθιστη μέθοδο προκειμένου να παράγει ιδέες για τους πίνακες του. Συχνά ξάπλωνε στον καναπέ του και έβαζε ένα ποτήρι στο πάτωμα, στην συνέχεια τοποθετούσε προσεκτικά την μια άκρη ενός κουταλιού στο χείλος του ποτηριού και βαστούσε ελαφρώς την άλλη άκρη του με το χέρι.

Καθώς τον έπαιρνε σιγά-σιγά ο ύπνος το χέρι του χαλάρωνε και του έπεφτε το κουταλάκι μέσα στο ποτήρι. Καθώς έπεφτε λοιπόν το κουταλάκι ο θόρυβος που δημιουργούσε τον ξυπνούσε αυτόματα και αυτό που έκανε αμέσως μετά ήταν να αρχίζει να σκιτσάρει τις περίεργες μορφές και φιγούρες τις οποίες μόλις είχε αρχίσει να ονειρεύεται κατά την διάρκεια αυτής της μισο-κοιμισμένης, μισο-συνειδητής κατάστασης στην οποία είχε περιέλθει κατά την διάρκεια αυτού του σύντομου ύπνου.

Με δεδομένο ότι οι ιδέες του Νταλί δεν ήταν πάντοτε και οι πιο πρακτικές (θυμηθείτε για λίγο το ‘τηλέφωνο αστακό’!) ίσως αυτή η μέθοδος πρόσβασης στην δημιουργική φαντασία του υποσυνειδήτου μας να μην είναι η πλέον κατάλληλη για τους περισσότερους από εμάς αλλά αυτό βέβαια δεν μειώνει την σπουδαιότητα που έχει το υποσυνείδητο στην παραγωγή δημιουργικών ιδεών.

Όπως έχει δείξει η έρευνα, οι πρωτότυπες ιδέες μας έχουν να κάνουν πολύ περισσότερο με το υποσυνείδητο μας απ’ ότι νομίζουμε. Οι Ολλανδοί ψυχολόγοι Dijksterhuis και Meurs έκαναν κάποια πολύ πρωτότυπα πειράματα προκειμένου να μελετήσουν την σχέση της δημιουργικότητας και του υποσυνείδητου.

Εν συντομία, το συμπέρασμα τους ήταν ότι γινόμαστε πιο δημιουργικοί όταν σταματάμε να σκεφτόμαστε! Περίεργο ε; Όχι και τόσο. Η βασική τους ιδέα μπορεί να περιγραφεί πολύ απλά με την παρακάτω μεταφορά.

Φανταστείτε δύο άτομα σε ένα δωμάτιο. Ένα από αυτά είναι πολύ δημιουργικό αλλά και πολύ ντροπαλό. Το άλλο άτομο είναι έξυπνο, όχι τόσο δημιουργικό αλλά πολύ κυρίαρχο. Τώρα φανταστείτε ότι μπαίνετε στο δωμάτιο και ζητάτε από τα δύο άτομα να σκεφτούν κάποιες ιδέες για την διαφήμιση ενός παγωτού. Κατά πάσα πιθανότητα το κυρίαρχο αλλά όχι και τόσο δημιουργικό άτομο θα καταναλώσει τον περισσότερο χρόνο της συζήτησης. Δεν θα επιτρέψει το πιο ήσυχο άτομο να μιλήσει και οι ιδέες που θα παράγει θα είναι ναι μεν καλές αλλά όχι ιδιαίτερα πρωτότυπες. Τώρα φανταστείτε ένα ελαφρώς παραλλαγμένο σενάριο.

Μπαίνετε μέσα στο δωμάτιο και ζητάτε ιδέες για μια διαφήμιση μόνο που αυτή την φορά απασχολείτε το κυρίαρχο άτομο βάζοντας το να παρακολουθεί τηλεόραση. Κάτω από αυτές τις συνθήκες το ήσυχο άτομο είναι σε θέση να πει την γνώμη του και έτσι φεύγετε με ένα αριθμό τελείως διαφορετικών και κατά πολύ πιο δημιουργικών ιδεών.

Τώρα, το ήσυχο άτομο αντιπροσωπεύει το υποσυνείδητο μας. Είναι ικανό να παράγει καταπληκτικές ιδέες αλλά μας είναι πολύ συχνά δύσκολο να το ακούσουμε. Από την άλλη μεριά, το κυρίαρχο άτομο αντιπροσωπεύει την συνειδητή μας σκέψη – έξυπνη, όχι και τόσο δημιουργική και πολύ δύσκολο να την κάνουμε να σιωπήσει.

Όλοι μας μπορούμε να γίνουμε περισσότερο δημιουργικοί, είναι απλά θέμα του να κρατάμε το κυρίαρχο άτομο στο μυαλό μας απασχολημένο και να δίνουμε την ευκαιρία στο ντροπαλό και ήσυχο άτομο να μιλάει. Η πρακτική συμβουλή είναι λοιπόν η εξής: Προετοιμάστε το μυαλό σας δουλεύοντας πυρετωδώς πάνω στο πρόβλημα που σας απασχολεί αλλά στην συνέχεια κάντε διάλειμμα κάνοντας κάτι εντελώς άσχετο και ξεχνώντας το θέμα τελείως.

Στην διάρκεια αυτού του διαλείμματος τροφοδοτήστε το μυαλό σας με διάφορες και ποικίλες ιδέες πηγαίνοντας για παράδειγμα σε μια έκθεση ζωγραφικής, διαβάζοντας ένα περιοδικό ή εφημερίδα, σερφάροντας στο ιντερνέτ κτλ. Απλά βυθιστείτε σε καινούργια ερεθίσματα και ιδέες και αφήστε το μυαλό σας να βρει από μόνο του τις σχέσεις και να δημιουργήσει φαινομενικά τυχαίες και αναπάντεχες ιδέες!

Το θέμα είναι ότι όταν ο κόσμος γύρω μας γίνει πολύ οικείος και γνώριμος είναι σαν να βάζουμε τον αυτόματο πιλότο και ως αποτέλεσμα σταματάμε να βλέπουμε το τι βρίσκετε μπροστά στα μάτια μας.

Αρχίστε λοιπόν να γίνεστε πιο ‘περίεργοι’ και να αναρωτιέστε, για παράδειγμα, γιατί οι φράουλες είναι κόκκινες η ακόμη γιατί ο εγκεφλος μυ ινε σε θέσοι να καταλβι αυτι τιν προτση ενο υπαχουν τοσα λαθι? Επενδύστε λίγο χρόνο σε τέτοιου είδους ερωτήματα μόνο και μόνο για να δείτε τα πράγματα αλλιώς!

Το άρθρο δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα Πατρίδα της Κομοτηνής στις 17 Δεκεμβρίου 2010