Άγχος γονέων σε δόσεις: 2η δόση (ή αλλιώς, ο μύθος των παιδιών πλαστελίνη!)

Συνεχίζοντας λοιπόν την συζήτηση μας από την περασμένη Πέμπτη ας δούμε τι γνωρίζουμε στην πραγματικότητα για την μακροχρόνια επίδραση που έχει η διαπαιδαγώγηση των γονιών στα παιδιά τους; Γεγονός είναι ότι οι γονείς διαφέρουν πολύ στο κατά πόσο ακολουθούν τις προτεινόμενες κάθε φορά μορφές διαπαιδαγώγησης. Κάποιες μητέρες μένουν σπίτι, άλλες είναι εργασιομανής. Κάποιοι γονείς νευριάζουν εύκολα, άλλοι πάλι είναι αιωνίως υπομονετικοί. Κάποιοι είναι πολύ εκδηλωτικοί συναισθηματικά, άλλοι πάλι επιφυλακτικοί. Μερικά σπίτια είναι γεμάτα βιβλία, άλλα γεμάτα τηλεοράσεις, κομπιούτερ, και κάθε είδους gadgets. Κάποια ζευγάρια είναι πολύ αγαπησιάρικα και άλλα τρώγονται όλη μέρα μεταξύ τους.

Σύμφωνα λοιπόν με την κοινή λογική αυτού του είδους οι διαφορές θα έπρεπε να έχουν μια σημαντική επίπτωση στην διαμόρφωση του χαρακτήρα των παιδιών. Το λιγότερο που θα περιμέναμε να συμβεί σε δύο παιδιά που μεγαλώνουν στο ίδιο σπίτι με την ίδια μητέρα, πατέρα, βιβλία, τηλεοράσεις και όλα τα υπόλοιπα θα ήταν να γίνουν πιο όμοια σε σχέση με δύο παιδιά που μεγαλώνουν σε διαφορετικά σπίτια. Το να δούμε αν πραγματικά συμβαίνει αυτό είναι ένα άμεσο και πολύ αξιόπιστο τεστ.

Αν αυτά που κάνουν οι γονείς επηρεάζουν τα παιδιά τους με κάποιον συστηματικό τρόπο και σε σημαντικό βαθμό τότε θα περιμέναμε τα παιδιά που μεγαλώνουν στο ίδιο σπίτι να μοιάζουν περισσότερο από αυτά που μεγαλώνουν με διαφορετικούς γονείς. Αλλά αυτό απλά δεν συμβαίνει!

Αντιθέτως, παιδιά που μεγαλώνουν μαζί καταλήγουν να είναι τόσο όμοια όσο είναι και εκείνα τα παιδιά που τα χώρισαν στην γέννηση τους και μεγάλωσαν με διαφορετικούς γονείς και η όποια ομοιότητα τους μπορεί να εξηγηθεί με βάση τα κοινά τους γονίδια. Καταλήγουμε λοιπόν στο ότι όλες αυτές οι διαφορές μεταξύ γονιών δεν έχουν καμία μακρόχρονη επίδραση στην προσωπικότητα του παιδιού και άρα το συμπέρασμα είναι ότι όλες αυτές οι συμβουλές περί ανατροφής των παιδιών είναι με άλλα λόγια μπούρδες!

Αλλά από την άλλη θα πείτε ότι όλες αυτές οι συμβουλές βασίζονται σε έρευνα! Ναι, από τις πολλές άχρηστες έρευνες που κυκλοφορούν και οι οποίες απλά δείχνουν ότι υπάρχει συσχετισμός ανάμεσα στην συμπεριφορά των γονιών και των βιολογικών τους παιδιών και συμπεραίνουν με αυτόν τον τρόπο ότι οι γονείς διαμορφώνουν τα παιδιά τους λες και ο παράγοντας κληρονομικότητα δεν εξηγεί τίποτα!

Και στην πραγματικότητα οι έρευνες είναι ακόμη χειρότερες έστω και αν υποθέσουμε ότι κληρονομικότητα δεν υπάρχει.   Έστω λοιπόν και αν δεν υπήρχε κληρονομικότητα ένας συσχετισμός ανάμεσα σε γονείς και παιδιά δεν θα σήμαινε ότι οι γονείς διαμορφώνουν τα παιδιά. Θα μπορούσε να σημαίνει κάλλιστα ότι τα παιδιά διαμορφώνουν τις μεθόδους διαπαιδαγώγησης των γoνιών τους!

Πως αυτό; Όπως κάθε γονιός που έχει πάνω από ένα παιδί θα γνωρίζει σίγουρα, τα παιδιά δεν είναι αδιαμόρφωτα κομμάτια πλαστελίνης που περιμένουν κάποιον να τα πλάσει! Είναι μικροί άνθρωποι, γεννημένοι ήδη με μια ‘προσωπικότητα’. Και οι άνθρωποι, ως επί το πλείστον, αντιδρούμε στις προσωπικότητες των άλλων ανθρώπων ακόμη και εάν ο ένας είναι γονιός και το άλλο παιδί.

Έτσι για παράδειγμα, οι γονείς ενός συναισθηματικού παιδιού θα του ανταποδώσουν με την σειρά τους την τρυφερότητα και άρα θα συμπεριφερθούν διαφορετικά από τους γονείς ενός ατίθασου παιδιού που σκουπίζεται όταν το φιλούν οι γονείς του!

Με άλλα λόγια συσχετισμός δεν σημαίνει αιτιότητα. Ένας συσχετισμός ανάμεσα στους γονείς και τα παιδιά τους δεν σημαίνει ότι οι γονείς επηρεάζουν τα παιδιά. Μπορεί αντίθετα να σημαίνει ότι τα παιδιά επηρεάζουν τους γονείς, ότι τα γονίδια επηρεάζουν και γονείς και παιδιά ή και τα δύο!

Και μπορούμε να εντοπίσουμε και ακόμη μεγαλύτερα προβλήματα σε κάποιες από αυτές τις έρευνες αφού σε κάποιες η μεριά που παρέχει τα στοιχεία (σε κάποιες οι γονείς, σε κάποιες τα παιδιά) είναι επίσης αυτοί που παρέχουν πληροφορίες και για τους γονείς και για τα παιδιά. Έτσι λοιπόν σε αυτές τις έρευνες οι γονείς λένε το πώς συμπεριφέρονται στα παιδιά τους και πως είναι τα παιδιά τους ή τα παιδιά λένε πως είναι τα ίδια και πως τους φέρονται οι γονείς τους!

Το εμφανές πρόβλημα με αυτές τις έρευνες είναι όχι μόνο το γεγονός ότι όλοι μας τείνουμε να βλέπουμε τους εαυτούς μας και τις οικογένειές μας μέσα από το ίδιο πρίσμα αλλά επίσης ότι η σχέση ανάμεσα σε γονείς και παιδιά είναι στην ουσία αμφίδρομη. Περισσότερα όμως για τους μύθους που περιβάλλουν την σχέση γονέων-παιδιών την επόμενη Πέμπτη.

Το άρθρο δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα Πατρίδα της Κομοτηνής στις 27 Ιανουαρίου 2011