• By-the-LakeFacebook-Profile-Timeline-Cover.jpg
  • child-girl-lying-on-plank-cute-looks-golden-hair-facebook-cover.jpg`
  • nature_facebook_covers.jpg
  • watermarked_cover.png

Αυτοκτονία και ψυχικές διαταραχές

Όταν μελετούμε τις αυτοκτονίες ανακαλύπτουμε ότι το πιο κοινό στοιχείο ανάμεσα τους είναι η ύπαρξη ψυχικών διαταραχών. Ειδικότερα, αυτές των συναισθηματικών διαταραχών (κατάθλιψη, διπολική διαταραχή), σχιζοφρένειας, μεθοριακή και αντι-κοινωνική διαταραχή προσωπικότητας, αλκοολισμός και κατάχρηση ναρκωτικών ουσιών. Επανειλημμένες έρευνες σε διάφορες χώρες συνηγορούν ότι το 90 με 95 τοις εκατό αυτών που αυτοκτονούν πάσχουν από διαγνωσμένη ψυχική διαταραχή. Υψηλά ποσοστά ψυχικών διαταραχών εντοπίζονται και σε άτομα τα οποία προβαίνουν σε σοβαρές απόπειρες αυτοκτονίας.

Ποιο είναι όμως εκείνο το στοιχείο που μας βοηθάει να καταλάβουμε αν κάποιο άτομο έχει σοβαρές πιθανότητες να προβεί σε αυτοκτονία; Οι έρευνες δείχνουν ότι ο πιο σημαντικός παράγοντας πρόβλεψης αυτοκτονιών είναι το αν το συγκεκριμένο άτομο έχει αποπειραθεί να αυτοκτονήσει στο παρελθόν (εδώ το αναμενόμενο ρίσκο είναι 38 φορές υψηλότερο από αυτό στον γενικό πληθυσμό), αν πάσχει από κατάθλιψη (21 φορές), αν έχει διαγνωσθεί με διπολική διαταραχή (15 φορές), αν πάσχει από σχιζοφρένεια (9 φορές), αν έχει διαγνωσθεί με διαταραχές προσωπικότητας ειδικά αυτές της μεθοριακής ή της αντικοινωνικής προσωπικότητας (8 φορές), αν είναι αλκοολικός (7 φορές), αν πάσχει από διαταραχές άγχους (6 φορές) και όσον αφορά ιατρικές ασθένειες τα ποσοστά αυτών που έχουν συνδεθεί με αυτοκτονίες είναι: για AIDS (5 φορές), για την νόσο του Χάντιγκτον (4 φορές), για σκλήρυνση κατά πλάκας (3 φορές), και για καρκίνο (2 φορές).

Αυτό που εντυπωσιάζει στα παραπάνω ποσοστά είναι το πόσο περισσότερες αυτοκτονίες συνδέονται με ψυχικές διαταραχές σε σχέση με σοβαρές σωματικές ασθένειες όπως π.χ. καρκίνος. Δύο πράγματα φαίνεται να αληθεύουν: Πρώτον, αν και υπάρχουν εξαιρέσεις, σχεδόν όλοι αυτοί που έχουν μια σωματική ασθένεια και στην συνέχεια αυτοκτονούν πάσχουν από μια ψυχική διαταραχή. Δεύτερον, οι περισσότερες από τις σωματικές ασθένειες, επιληψία κροταφικού λοβού, νόσος του Χάντιγκτον, σκλήρυνση κατά πλάκας, τραύμα σπονδυλικής στήλης, HIV/AIDS, καρκίνος στο κεφάλι και τον αυχένα, είτε προέρχονται ή επηρεάζουν πολύ τον εγκέφαλο και το υπόλοιπο νευρικό σύστημα.

Αυτές οι ιατρικές παθήσεις μπορεί να προκαλέσουν έντονες συναισθηματικές διακυμάνσεις και σε κάποιες περιπτώσεις άνοια. Άλλες ασθένειες, όπως ασθένειες της καρδιάς και των πνευμόνων, μπορεί να προκαλούν πόνο, αναπηρίες και να απειλούν την ζωή του ατόμου αλλά δεν αυξάνουν τα ποσοστά αυτοκτονιών. Κάποιες θεραπείες, ωστόσο, όπως χειρουργείο στεφανιαίας μπαϊπάς, και συγκεκριμένα φάρμακα για την υψηλή πίεση, μπορεί να προκαλέσουν έντονη μέχρι και αυτοκτονική κατάθλιψη σε κάποια άτομα.

Οι μεγαλύτερες πιθανότητες αυτοκτονίας παρουσιάζονται σε καταστάσεις όπου υπάρχει ένα μίγμα συμπτωμάτων κατάθλιψης και μανίας συνήθως με την μορφή ψυχοσωματικής ανησυχίας. Έτσι λοιπόν κατάθλιψη από μόνη της ή μανία από μόνη της σπάνια οδηγούν σε αυτοκτονία, όταν όμως υπάρξει μίξη αυτών των δύο τότε τα πράγματα γίνονται επικίνδυνα. Έχει ειπωθεί και τεκμηριωθεί ότι αυτοκτονίες ή ακόμη και ανθρωποκτονίες που οφείλονται στα αντικαταθλιπτικά φάρμακα νέας γενιάς (αυτά που ενεργούν στα επίπεδα σεροτονίνης) οφείλονται στο γεγονός ότι ενεργούν ως διεγερτικά προκαλώντας έτσι την μίξη της κατάθλιψης με την μανία όπως προαναφέρθηκε.

Τα αντικαταθληπτικά ενδέχεται επίσης να επιδινόσουν την κατάθλιψη στην αρχή της χρήσης τους γι’ αυτό οι ασθενείς θα πρέπει να παρακολουθούνται στενά από τον θεράποντα γιατρό. Επίσης θα πρέπει να λάβουμε υπόψη το γεγονός ότι δεν υπάρχουν δημοσιευμένες έρευνες οι οποίες να αποδεικνύουν ότι τα αντικαταθληπτικά φάρμακα μειώνουν τις αυτοκτονίες, αντίθετα μάλιστα οι οδηγίες τους αναφέρουν ότι οι γιατροί που τα χορηγούν δεν θα πρέπει να στηρίζονται σε αυτά για την πρόληψη των αυτοκτονιών. Έρευνες έχουν δείξει ότι τα αντικαταθλιπτικά αυξάνουν τα ποσοστά αυτοκτονιών και αυτό σχεδόν ποτέ δεν αναφέρεται. Σπάνια μαθαίνουμε αν η χρήση των αντικαταθλιπτικών εμπλέκεται στις τόσες αυτοκτονίες που ακούμε καθημερινά στα νέα.

Έχει παρατηρηθεί επίσης ότι το ένα τρίτο των νοσηλευόμενων σε ψυχιατρικές κλινικές έδειχναν νορμάλ σύμφωνα με τους γιατρούς τους, τα μέλη των οικογενειών τους, ή τους φίλους τους λεπτά ή ώρες πριν την αυτοκτονία. Αυτό μπορεί να αντανακλά διαφορετικά πράγματα: 1. ο ασθενής μπορεί να αισθάνεται πράγματι καλά αλλά στην συνέχεια να πέσει σε έντονη κατάθλιψη. 2. μπορεί από την άλλη ο ασθενής να είναι ήρεμος γιατί έχει αποφασίσει ότι θα αυτοκτονήσει και έτσι έχει απαλλαγεί από το άγχος και τον πόνο του να συνεχίσει να ζει. 3. ενδέχεται να προσπαθούν εσκεμμένα να ξεγελάσουν τον γιατρό και την οικογένεια τους έτσι ώστε να εξασφαλίσουν τις κατάλληλες συνθήκες οι οποίες θα τους επιτρέψουν την αυτοκτονία. Η τελευταία αυτή πιθανότητα συμβαίνει συχνά και έχει παρατηρηθεί εδώ και αιώνες.

Αν και οι διατροφικές διαταραχές της νευρικής ανορεξίας και βουλιμίας καταλήγουν σε πολλές ιατρικές επιπλοκές ή ακόμη και τον θάνατο, τα ποσοστά αυτοκτονιών στα πλαίσια τους δεν είναι ξεκάθαρα. Οι έρευνες δείχνουν ότι τα ποσοστά αυτοκτονιών από άτομα με διατροφικές διαταραχές είναι 1 στα 100.

Οι διαταραχές άγχους, ειδικά όταν συνοδεύονται από κρίσεις πανικού ή έντονη κατάθλιψη σίγουρα αυξάνουν τα ποσοστά αυτοκτονιών. Αν οι κρίσεις πανικού συμβαίνουν πολύ συχνά μπορεί να οδηγήσουν σε ένα αίσθημα απόγνωσης όπως επίσης αυτό-επιβαλλόμενη κοινωνική απομόνωση σε μια προσπάθεια να αποφευχθούν καταστάσεις οι οποίες μπορεί να πυροδοτήσουν κάποιες κρίσεις. Έντονο άγχος, όπως και έντονη ανησυχία, μπορεί να αυξήσουν κατά πολύ τα ποσοστά αυτοκτονιών.

Η λεγόμενη ιδεο-ψυχαναγκαστική διαταραχή δεν αυξάνει το ρίσκο των αυτοκτονιών για τα άτομα που την παρουσιάζουν. Εκτός βέβαια αν είναι πολύ έντονη και συνοδεύεται από κατάθλιψη όπως αναφέρθηκε και παραπάνω για τις αγχώδεις διαταραχές.  Τέλος, η σχιζοφρένεια που είναι η πιο βαριά μορφή ψυχικής διαταραχής αφού επηρεάζει το συναίσθημα, την σκέψη και τις αισθήσεις σκοτώνει το 10 τις εκατό των πασχόντων μέσω της αυτοκτονίας.

 

Το άρθρο δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα Ελεύθερο Βήμα της Κομοτηνής στις 10 Απριλίου 2015